De autisten: Ze komen er niet toe te horen wat je hen te zeggen hebt voor zover u zich met hen bezig houdt [1]

De autistische kinderen buiten de norm, ja, omdat ze buiten het discours vallen. We hebben hier niet de norm als statistisch gemiddelde maar eerder als fallische norm.

Een effect van het buiten het discours staan is dat van een absolute vreemdheid. Autisten met een hoog functioneren verduidelijken dit. Jim Sinclair bijvoorbeeld, een autist met de diagnose Asperger syndroom, schreef het in een artikel[1]: … de personen met autisme zijn “vreemdelingen” in iedere maatschappij (…) U probeert een vader-zoon relatie te installeren gebruik makend van uw eigen kennis over relaties met “normale” kinderen (…) Het kind antwoordt niet op een wijze die u herkent als een onderdeel van dit systeem. Dit betekent niet dat het kind niet in staat zou zijn om in relatie te treden, het betekent dat u (…) een gedeeld betekenissysteem veronderstelt waartoe het kind niet behoort. En hij geeft enkele oriëntatiepunten: (…) U zal moeten verzaken aan uw vooroordelen (…) en u zal moeten beginnen met toe te laten dat uw kind u onderwijst over zijn taal en u gidst. (…) Het daaropvolgend resultaat zal geslaagd zijn, het zal niet een een normale vader-kind relatie zijn. (…) De vorm waarin we ons verhouden is verschillend. We leven onder druk gezet door wat uw verwachtingen ons voorschrijven als normaal (…) maar het meest belangrijk – zal hij zeggen – is dat “het kan”.

Deze getuigenis herinnert me aan wat Lacan antwoordde op Dr. Cramer in zijn conferentie in Geneve: Ze luisteren niet naar wat we hen te zeggen hebben in zoverre dat we ons niet met hen bezig houden, zei Lacan. Desalniettemin, merkte hij terzelfdertijd op dat er hen zonder twijfel iets te zeggen valt, zonder concreet te zijn, en dat zij ook zaken zeggen die we moeilijk begrijpen en de omvang er van kunnen vatten.

Als we open van geest blijven en respectvol, dan kunnen we ontdekken hoe deze in gedragingen die buiten de normen van de communicatie liggen – en die momenteel als pure deficits verrekend worden – een functioneren schuilt dat haar logica heeft en dat we, als we deze in rekenschap brengen, het gemakkelijker hebben om hen iets te zeggen dat ze kunnen horen.

Ooit kwam eens op een consultatie bij een geneesheer een jongen met cerebrale parese, een heel zwaar mentaal deficiet met zeer uitgesproken autistische gedragingen. In deze onbekende omgeving werd hij rustig, welgeordend, geregeld door een atypisch gebruik van een object, een kleine radio die hij aan zijn oren gekluisterd hield terwijl zijn vinger de kiesschijf deed draaien waardoor de geluiden zich verwarden, en de woorden en zinnen geen klaarblijkelijke betekenis meer hadden. Aan de ene kant van de tafel spraken zijn moeder en de dokter over zijn geval en aan de andere zijde in zijn rolstoel deed hij zijn particuliere behandeling van de taal. Desalniettemin kwam ik er tot mijn verrassing achter dat op een moment dat de moeder iets particulier zei over hem tegen de dokter, de jongen zijn activiteit staakte en zijn hoofd draaide om zijn oor naar de tafel te richten.

Men kan twee zaken leren uit deze observatie. De eerste, de regulerende functie van dit gemeenschappelijk object waar het subject singulier gebruik van maakt, condenseert het geluid en de zinnen die het subject behandelt met zijn vinger en hem verlicht van het teveel aan excitatie die de kakofonie van detaal produceert en het lichaam van zo veel zware autisten agiteert. Het is dan dat we deze objecten in rekening moeten brengen die ze hebben ingeschakeld om hun zijn te reguleren en die de aanwijzing kunnen zijn van een uitvinding die de gemeenschappelijke ruimte uitbreidt.

Ten tweede, is het alsof er een echo geproduceerd wordt van bepaalde zinnen of woorden die de ander over hem heeft gezegd maar dan wel in de mate dat ze niet tot hem gericht zijn. Toch niet zo afwezig!

Gevoelig zijn voor de brokken discours, woorden of zinnen die hen op een of andere manier vatten en vanaf hier iets zeggen dat ze kunnen horen, iets doen dat hen toestaat een serie te beginnen, is ook een manier om de algemene ruimte uit te breiden die hen toelaat zich meer betrokken te voelen.

Vertaling: Ben Verzele

[1] Jim Sinclair , Don’t mourn for us 1993. Our Voice, de la Red de Autismo Internacional (Autism Network International), Volumen 1, Número 3, https://web.archive.org/web/20090123205011/http://web.syr.edu/%7Ejisincla/dontmourn.htm