“De seksuele verhouding bestaat niet”: de film!
Ook al kennen we met zijn allen dit citaat, we waren zeker niet met een massa om de gelijknamige speelfilm te gaan bekijken, die door de Franse beeldende kunstenaar Raphaël Siboni[1] in 2011 werd gerealiseerd. Zelfs al wordt hij niet meer vertoond, toch behoudt deze film heel wat van zijn actualiteit, als we de weerklank in acht nemen die de uitweiding over pornografie van Jacques-Alain Miller hem geeft in zijn lezing “Het onbewuste en het sprekende lichaam”.[2]
R. Siboni maakt een interpretatie van de materie zelf van deze elektronische pornografie, waarover J.-A. Miller ons spreekt als “symptoom van het rijk van de techniek”[3]. De kunstenaar heeft inderdaad een brei van duizenden uren bestaande rushes, vastgelegd met een vaste camera, gefilterd om er nauwkeurig een verhaal mee op te bouwen. HPG, voorloper van de “gonzo”[4] in Frankrijk, had sinds enkele jaren de gewoonte om de camera op de filmset te plaatsen die hij als acteur, realisator, producent orkestreert. De beroemde pornograaf zou de van het net geplukte making of’s uitgebracht hebben, mocht hij niet aanvaard hebben – deze en ook zichzelf – toe te vertrouwen aan de blik van een andere kunstenaar.
“De seksuele verhouding bestaat niet” is eerder een documentaire achter de schermen van een X-film dan een X-film zelf en biedt een onuitgegeven kans om uiteindelijk dit consumptieobject dat de porno is te “denken”[5]. Dit consumptieobject dat de porno is, “is voortaan opnieuw geïntegreerd in het veld van de voorstelling, en dat op massale schaal”[6], en levert met een klik de blik van de kijker over aan beelden waarvan de intensiteit een impact heeft op het lichaam, zonder het scherm van het fantasma.
Het buiten beeld houden van de neukpartij zoals R. Siboni deze laat zien, rapporteert de porno als een “werktuig van een opvoering dat zich tussen de lichamen komt plaatsen”[7] : geen porno zonder lege ruimte waarin de bijkomende body van de camera glijdt; geen porno zonder bedriegerij; geen porno zonder coupures. In het land van de lust als een gerodeerd mechaniekje, is de schijnvertoning koning, en de spraakverwarringen zijn er nog levendiger dan elders. Zo maakt HPG – performer van het lichaam met een erectie, heel verveeld zich als een spreekwezen te ontdekken – zich meer dan eens ongerust over zijn stunteligheid om zijn acteurs deze of gene richtlijn voor het scenario te geven.
Nochtans kunnen vanuit de radicale eenzaamheid die de afgematte lichamen treft, momenten ontstaan van pure gratie: twee acteurs bijvoorbeeld die in een pauze elkaar langdurig omhelzen in een ander soort omstrengeling. Het verlangen overspoelt in een golf het doek en de liefde die een oude herinnering opwekt als een suppletie voor wat niet ophoudt zich niet te schrijven.
Tot slot, R. Sibonie toon op het scherm aan wat J.-A. Miller op het podium bevestigt: “Wat zegt, wat stelt deze alomtegenwoordigheid van porno bij het begin van deze eeuw voor? Niets anders dan dat ‘de seksuele verhouding’ niet bestaat”.[8] Elke clinicus bezorgd om deze kliniek van de porno te schragen “ik evoceer haar, maar ze verdient het om in detail te worden bestudeerd omdat ze opdringerig is en ze sinds een vijftiental jaar in onze analyses extreem aanwezig is.”[9] kan van de uitnodiging tot deze cinematografische omweg gebruik maken.
vertaling: Joost Demuynck
[1] Siboni R., « Il n’y a pas de rapport sexuel », Capricci Film, 2012.
[2] Miller J.-A., (2016 [2014]), Het onbewuste en het sprekende lichaam, semestrieel tijdschrift voor psychoanalyse van de New Lacanian School, 1, Gent: NLS, pp 43-59.
[3] Miller J.-A., (2016 [2014]), Het onbewuste en het sprekende lichaam, semestrieel tijdschrift voor psychoanalyse van de New Lacanian School, 1, Gent: NLS, pp 43-59.
[4] Gonzo in de pornografische productie betekent dat de cameraman deelneemt in de actie van de film en met de acteurs praat of zelfs meespeelt. (nvdv)
[5] Interview de R. Siboni par F. Bourlez à lire sur nonfiction.fr : http://www.nonfiction.fr/article-6604-dossier penser_le_porno_aujourdhui.htm. À ce sujet, voir aussi : Bourlez F., « Le hors champ de la baise » sur le site de l’envers de Paris : http://enversdeparis.org/2014/01/09/le-hors-champ-de-la-baise/
[6] Miller J.-A., (2016 [2014]), Het onbewuste en het sprekende lichaam, semestrieel tijdschrift voor psychoanalyse van de New Lacanian School, 1, Gent: NLS, p. 46.
[7] Interview de R. Siboni par F. Bourlez à lire sur nonfiction.fr : http://www.nonfiction.fr/article-6604-dossier penser_le_porno_aujourdhui.htm. À ce sujet, voir aussi : Bourlez F., « Le hors champ de la baise » sur le site de l’envers de Paris : http://enversdeparis.org/2014/01/09/le-hors-champ-de-la-baise/
[8] Miller J.-A., (2016 [2014]), Het onbewuste en het sprekende lichaam, semestrieel tijdschrift voor psychoanalyse van de New Lacanian School, 1, Gent: NLS, p. 47
[9] Miller J.-A., (2016 [2014]), Het onbewuste en het sprekende lichaam, semestrieel tijdschrift voor psychoanalyse van de New Lacanian School, 1, Gent: NLS, p.46