De boeken van Marcel Cohen, schrijver van onze tijd.

Marcel Cohen[1] is een schrijver die in een duidelijke taal datgene tracht te formuleren wat hij benoemt als feiten en waarover hij drie volumes schreef getiteld: Faits[2].

Hij legt zijn werkwijze uit, zijn aanpak, zijn verlangen om te spreken over wat het tijdperk kan ophelderen en zodoende de blik van zijn tijdsgenoten kan verscherpen. Zo hoort men hem zeggen dat hij niet terugdeinst voor gevoelige uitspraken. M. Cohen is toegewijd aan het voortbrengen van uitspraken zonder toegevingen of gedienstigheid. Zijn schrijven is paradoxaal: het spreekt. Wat hij schrijft is het product van zijn lezingen! Hij geeft er steeds de bronnen van mee. Niets is samengevat of ingekort. In enkele alinea’s of enkele pagina’s zegt elk « feit » iets over wat er plaatsgevonden heeft, wat voor M. Cohen de moeite waard is om verplaatst, geïmporteerd en op papier gezet te worden in de boeken die hij schrijft.

Ongetwijfeld is de noodzaak om te schrijven hem niet onbekend; er voor wijken lijkt hem nochtans iets zelfgenoegzaam, gelet op datgene wat hij als een nog grotere noodzaak bestempelt, met name niet te schrijven. Hij schrijft dus enkel wanneer het niet meer anders kan – « Enkel goed voor dat » , zei Beckett.

Tegenwoordig ziet men een zekere plezier in het meer zeggen, in de terugkeer naar de methode, in het verduidelijken, in het onvermoeibaar herhalen van wat aanhoudt, in het verschaffen van informatie over het discours en de acties die ons besturen en die altijd de gelegenheid opwachten om geformuleerd te worden, met, wie weet, een andere kans om het verlangen van een lezer te raken, te provoceren, te ontmoeten en te doen ontwaken die op zijn beurt zijn aanhangers vindt.

Cohen zegt te schrijven over het onheil van vermoorde levens zoals miljoenen anderen – niet alleen omdat zij degene waren zonder wie hij niet zou zijn geboren, maar ook voor het volgende – hij had het slechts kunnen volbrengen na les Faits, les Murs, les Miroirs[3]. Hij heeft een gevalsbeschrijving gemaakt van wat hij beleefd heeft om opnieuw de ondenkbare verliezen te vatten die hij heeft ondergaan als gevolg van de deportatie uit Frankrijk van heel zijn familie in 1943. Over enkele objecten die overleefden, waarvan de foto’s gepubliceerd zijn, heeft hij enkele zeer zeldzame persoonlijke herinneringen meegegeven in een boek getiteld Sur la scène intérieur[4].

Enkel schrijven wat nodig is in het licht van de meest intieme ervaring, het verlangen verknopen voorbij datgene wat betrekking heeft op zichzelf, geeft deze juiste toon. Beslist om « geen enkele kans over te laten aan de gave », ligt M. Cohen dicht bij ons, maar misschien geeft hij ook een teken À des années-lumière[5].

Het aanhouden, de consistentie en het weerstaan vormen de kern van dit geschreven spreken die zijn bespreking in leven houdt. Het nieuwe treedt er tevoorschijn tegen de achtergrond van de leegte en de altijd foute zekerheden. In het vriendschappelijke gezelschap van M. Cohen, die niet meer of minder is dan onze praktijk, is het slechts een kwestie van zich aan de immer foute zekerheden te onttrekken.

vertaling: Jeroen Sollie & Dewi Dynoodt

[1] We hebben Marcel Cohen 3 jaar geleden ontmoet voor het congres van de AMP in 2014 : http://www.congresamp2014.com/fr/template.php?file=Afiniddes/Videos/Marcel-Cohen.html

[2] Cohen M., Faits. Lecture courante à l’usage des grands débutants, Paris, Gallimard, 2002 & Faits II, 2007 & Faits III, 2010.

[3] Cohen M., Murs, Éditeurs Français Réunis, 1979 & Miroirs, Paris, Gallimard, 1981.

[4] Cohen M., Sur la scène intérieure. Faits., Paris, Gallimard, 2013.

[5] Cohen M., À des années-lumière, Paris, Fario, 2013.