Oprichting van het collectief voor het Behoud van het Spreken in België
1. Binnen welke context ontstond de Belgische wet van juli 2016 van Maggie De Block, minister van sociale zaken en volksgezondheid, inzake een regeling van de beroepen van de geestelijke gezondheidszorg?
De context is in de eerste plaats discursief. Wat wij de teloorgang van de vader noemen, keert op twee manieren terug. Enerzijds is er de terugkeer van een fundamentalistische vader, die alle tegenstrijdigheden die eigen zijn aan een mensenleven in het gareel wil doen lopen. Anderzijds zien we het sciëntistisch discours, dat delirant is en ons wil doen geloven dat alles via het cijfer verklaard kan worden. Dit discours ligt aan de basis van een streven om het “psychische” te onderwerpen aan de Evidence Based Medecine, alsof men het onbehagen van het spreekwezen kan meten zoals men de suikerspiegel in het bloed meet. Durf ik te zeggen dat het fundamentalisme de waarheid is van het beoordelende sciëntisme? Ja, dat is inderdaad wat ik zeg.
Dit discours woekert verder, en niet alleen in België. In Frankrijk zal een ontwerpresolutie, ondertekend door 93 parlementsleden begin december voorgelegd worden aan de Kamer. Daarin eist men dat de psychoanalyse veroordeeld en verboden wordt voor behandeling van autisme. Waarom nu veroordelen? Vanwaar komt die morele toets die in deze tekst geslopen is? Omdat de ongehoorzaamheid van de autist de dwaasheid van de meester tot het uiterste drijft, en omdat de psychoanalyse deze subjecten beluistert en zo haar subversieve kern te zien geeft.
Deze lectuur van het hedendaagse discursieve onbehagen in onze samenleving, staat ons toe te begrijpen wat er gebeurd is in de periode tussen de wet op de geestelijke gezondheidszorgberoepen gestemd in 2014 onder mandaat van de vorige minister van volksgezondheid, Laurette Onkelinx, en de laatste wet van 2016 van Maggie De Block waartegen wij ons verzetten. De eerste wet hield rekening met de complexiteit van het terrein en wilde de diversiteit van het psychotherapeutisch veld niet in de pas laten lopen van Eén enkele gedragsmatige en sciëntistische oriëntatie. Ik beschouw de wet van 2016 als een antwoord op de wet van 2014. Een antwoord dat des te meer vernietigend is, omdat het een aanval is op een zekere vrijheid die door de wet van 2014 erkend werd, zoals de fundamentalistische oorlog een antwoord is op de seksuele vrijheid. Daarin is de wet van Maggie De Block een fundamentalistische wet.
2. Welke gevaren houdt deze wet in voor de patiënten en voor de beroepsmensen uit de geestelijke gezondheidszorg?
Zorgverleners binnen de geestelijke gezondheidszorg die van de overdracht en het woord de bouwstenen maken van elke psy-behandeling, zijn in het werkveld in de meerderheid. Heeft u al eens een CGT-clinicus ontmoet? Ik niet. Ze zijn immers niet zo talrijk, zij die deze ethiek aanhangen en die zich onderwerpen aan de vereisten van de evidence based methode! Maar het is niet zeker dat dat in de toekomst zo zal blijven. Als deze wet niet wordt ingetrokken, als men erin slaagt ze toe te passen, dan zullen op termijn zij die werken met het woord geleidelijk verdwijnen uit de openbare sector, of hun oriëntatie nu humanistisch, systemisch of psychoanalytisch is. Instellingen zullen hen niet meer aanwerven. Hun werk zal beoordeeld worden als “niet-consensueel” en het zal niet in aanmerking komen voor terugbetaling. Ze zullen niet meer worden aangeworven in diensten voor geestelijke gezondheidszorg, noch in hospitalen. Dat zal uiteraard gevolgen hebben op het liberale veld. Jongeren zullen zich aan deze eisen onderwerpen, gewoon om hun boterham te kunnen verdienen. Beetje bij beetje zal de gemeenschap van zij die werken met het woord verdwijnen. Dat is nu al het geval in landen als Oostenrijk, Duitsland, Engeland en Nederland, waar al jarenlang wetten vergelijkbaar met die van Maggie De Block in voege zijn.
Wat betreft de patiënten, zij lopen het gevaar niet meer te kunnen beschikken over adequate zorg. Het belangrijkste doel van deze wet is niet om het lijden te verzachten, maar om zij die lijden weer aan het werk te krijgen. De onverhulde drijfveer van de wetgever is dankzij deze wet besparingen te kunnen doorvoeren. Zijn vertrekpunt is de vaststelling van absenteïsme en gebrek aan productiviteit op de werkvloer, en hij wijt dit aan de “lichte” geestelijke problemen van een aanzienlijk deel van de bevolking. Zij die lijden aan die lichte aandoeningen, zullen na 5 sessies niet meer in aanmerking komen voor terugbetaling en zullen dus verplicht weer aan het werk moeten. Met hun “onbeduidende” existentiële vragen zullen ze alleen hun plan moeten trekken, en deze ervaring zal hen voorgoed de moed ontnemen om opnieuw het woord te nemen.
3. COPEL-COBES, Collectief voor het Behoud van het Spreken, werd opgericht in België naar aanleiding van het in voege treden van deze wet. Waarvoor voeren zij strijd?
De context waarin we ons bevinden is niet corporatistisch. Zoals ik daarnet al zei, is hij discursief. Het gaat om een oorlog tussen twee discours die door geen enkele bemiddeling verenigd kunnen worden. COPEL-COBES is vertrokken vanuit de vaststelling dat de grote meerderheid van de beroepsmensen uit de geestelijke gezondheidszorg in België zich verzetten tegen de wet Maggie De Block. Het leek ons noodzakelijk om een plaats te creëren van waaruit de stem van dit massaal aantal professionelen gehoord kon worden. Dat is het belangrijkste objectief van COPEL-COBES. De beslissing om een “punt van waaruit” te creëren werd genomen tijdens een meeting die werd gehouden in een medisch psychologisch centrum in Brussel op 21 oktober, en waaraan 200 mensen deelnamen. Nadien werd een elektronische mailinglijst in het leven geroepen, waarop vandaag al 600 mensen zijn ingeschreven. De lijst verspreidt dagelijks één tekst, waarin de stem weerklinkt van zij die werkzaam zijn in de geestelijke gezondheidszorg. Ze brengt ook informatie rond het verloop van de toepassing van de wet. Ze brengt eveneens dagelijks korte, amusante videoboodschappen. Deze filmpjes getuigen van de levendigheid van het woord, en helpen om de moed erin te houden in het aanschijn van de doodsdrift die de wet De Block met zich meedraagt.
Vorige week werd een betoging georganiseerd tegen de hervormingen van Maggie De Block binnen de gezondheidszorg in het algemeen. Er kwamen 15.000 tot 20.000 manifestanten opdagen. We deden een oproep aan de lezers van COPEL-COBES om tijdens de betoging hun stem te laten horen, en onze opvallend zichtbare borden konden op veel belangstelling rekenen, onder meer van de media.
De strijd is nog niet gestreden, verre van. Er komt een vervolg. Er staan verschillende projecten tot verzet op stapel. Dat zal u in de komende maanden merken. Wij willen de volledige intrekking van deze wet. Met minder nemen wij geen genoegen.
Vertaling: Christel Van den Eeden
Klik op de afbeeldingen
