Sensationele symptomen… Of het pulserende vlees
In de jaren ‘90 bracht Jacques-Alain Miller de formule sinthomes prêt-à-porter aan, waarin hij met succes die symptomen samenbracht die vijandig staan tegenover en weerstand bieden aan de installering van de overdracht omwille van hun weigering van de dimensie van de Ander, van het onbewuste. Symptomen die de dimensie van genot op de voorgrond plaatsen, een genot gelinkt aan consumptie-objecten, en die tegelijkertijd een soort jasje aanbrengen waarmee het subject en de groep die op illusoire wijze hetzelfde object deelden, zich kunnen identificeren. Egosyntone symptomen voor de psychologie, door de afwezigheid van conflict en verdeeldheid bij het subject, dat zich daarentegen als monolithisch en uit-één-stuk presenteert. Het subject, dat uitgesloten werd op de weg van classificatie op basis van een bepaald gedrag, wordt op een massieve wijze geïdentificeerd als symptoom-fenomeen met universele trekken: toxicomanie, anorexia-boulimie, alcoholisme, … Op basis van dit gedeeld symptomatisch kenteken kon deze kleine therapeutische groep de analyticus de mogelijkheid geven om het circuit van het spreken te mobiliseren en de particuliere dimensie van de overdracht te heropenen.
Dit is vandaag de dag niet meer het geval. Het “subject” wordt opgejaagd vanuit een naïeve reductie tot het lichamelijk functioneren en wordt gereduceerd tot een organisme dat ontleed en gemeten kan worden. Voortaan duikt het weer op in wat we sensationele symptomen zouden kunnen noemen. Deze worden gekarakteriseerd door inductie van genotservaringen die meer en meer beroep doen op de zintuigen, tegen elke unitaire waarneming van het ik in. Er is niet langer een groep, noch een subject, noch een zin of een geprivilegieerd object van genot, geen enkele egosyntoniteit. Wie zich als toxicomaan definieert meet zich een symptoom op maat aan: ‘s avonds cocaïne en MDMA om de prestaties te prikkelen en op gang te houden, ‘s ochtends heroïne of temesta om de gemoedsgesteldheid te kalmeren en terug te keren naar de schoolbanken. Men kent de middelen en bedient er zich van als een chemicus.
Anna daarentegen gaat, telkens wanneer ze angstig is, naar de badkamer om chirurgisch in haar armen en benen te snijden, om vervolgens een selfie te nemen en zich tot object van uiterlijk vertoon te maken op de sociale media. Pijn voelen kalmeert haar.
Sensationele symptomen zijn veeleer pulsiesyntone symptomen, die als oorzaak de genot van het pulserend lichaam oproepen, genot dat wordt geproduceerd door de limieten van het lichaam te overschrijden, limieten die door het imaginaire en het symbolische worden gegeven. Symptomen van het pulseren van het vlees, net daar waar het pulserende, de ‘knop’, niet alleen het kloppen is dat het naakte leven ritmeert, maar ook de technologische of chemische knop waarmee een ervaring van jouis-sens geactiveerd wordt, wat men ook kan begrijpen als sens joui, genot van de zintuigen. Druk op de knop en geniet! Aan dit bevel wordt het hedendaags subject onderworpen, dat steeds meer gereduceerd wordt tot een klik. In het binnenbreken van de vorm waarbij de zintuigen de overhand hebben op de zin, en de beleving op de representatie, is het genot voortaan daar, in die beleving van zich een vleesgeworden aan- en uitknop te voelen. Het gaat hier om het werkelijk verschijnen van genot van het levende, dat niets aan de Ander vraagt, eenvoudigweg omdat de Ander hier gereduceerd is tot wat hij is: een gat.
De symptomen zijn voortaan niets meer dan ultieme pogingen om zich een lichaam te maken, door het vlees naar eigen wil aan te sporen en te markeren met onnuitwisbare schrifturen die, eerder dan de Ander van het spreken en de taal verantwoordelijk te stellen, er juist op gericht zijn deze Ander consistentie te geven wanneer deze wordt afgeknipt. Pogingen tot corporisation[1] van de betekenaar, door middel van schrifturen die op zijn minst op het niveau van het teken blijven; het gaat om aanwijzingen van het bestaan van het levende, maar daarom niet van het bestaan van een subject dat zou vragen om een annulering van het teken zodat het spoor ernaar zou kunnen verschijnen.
Vertaling: Lize Desmaricaux
[1] Miller, J.-A., Biologie lacanienne et évènement de corps, La Cause freudienne, n° 44, februari 2000, p. 57.
