Parentale burn-out
Belgische media berichtten in november 2016 over de resultaten van een studie uitgevoerd door de universiteit van Louvain-La-Neuve. Het onderzoek ging over de vraag “hoe het is om ouder te zijn in de 21e eeuw”. Uiteindelijk bleken heel wat ouders (tussen 3 en 12%), vooral moeders, uitgeblust. Een nieuwe klinische categorie “parentale burn-out” is een feit, met als voornaamste kenmerken: emotionele uitputting, geen empathie meer opbrengen voor hun kind en denken dat ze als ouder compleet falen.
De onderzoekers wijzen op de hoge verwachtingen en idealen die ouders koesteren en de bijhorende druk om die te realiseren. Het antwoord daarop is een resem goede raad kaderend in een praktijk van suggestie: de lat lager leggen, minder latten tegelijkertijd leggen, aanvaard de beperkingen van je kind. De ‘good enough mother’ van Winnicott is een ‘good enough parent’ geworden.[i]
M-H Brousse wijst erop dat ouders zich vandaag anders verhouden tot hun kind en gegrepen zijn in een “dictatuur van het kind als levensstijl”.[ii] Ouderschap [Parentalité] is wat haar betreft een naam voor deze levensstijl, waarbij het verschil tussen de seksen is uitgewist en beide ouders direct gekoppeld zijn aan hun kind. Wars van alle veranderingen in de manier van denken over wat het betekent man/vrouw te zijn, welke vorm van koppel te vormen of hoe moeder/vader te zijn, zien we evenwel dat het krijgen van een kind een grote waarde blijft behouden en het kind object is van een heel sterke (over)investering door beide ouders. Het meesterdiscours promoot een familiaal ideaal waarin het welzijn van het ideale kind centraal staat. De economie speelt hier handig op in. “Ik ga naar de wellness en neem mee … mijn baby.”[iii]
Hoewel stereotype normatieve rolpatronen hebben plaats gemaakt voor allerlei wijzen van ouder zijn, waarbij het sekse- en functieverschil steeds minder pertinent is, blijkt uit de studie dat vooral moeders vatbaar zijn voor ‘parentale burn-out’. De betekenaars ‘moeder’ en ‘vader’ en bijhorende identificaties zijn duidelijk niet verdwenen. We zien dit bijvoorbeeld in het verschijnen van websites ontworpen door en voor respectievelijk moeders (www.mamabaas.be) en vaders (www.vaderklap.be). In de naamgeving zien we dat de ene sekse iets recupereert dat traditioneel toegeschreven werd aan de andere sekse. ‘Mama Baas’ claimt iets van de paternale functie van verbieden en autoriseren, en ‘Vaderklap’ biedt jonge vaders een forum om te “vertellen, schrijven, beleven en inkijk geven in hoe het is om vader te worden en te zijn”.
De dictatuur van het kind als levensstijl heeft een tweevoudig effect. Brousse wijst, langs de kant van de instap, op de angst bij steeds meer subjecten om ouder te worden uit vrees dat het kind te veel zal overwegen op hun eigen genotswijze. Het is die angst dat het onlineplatform Vaderklap wil temperen: “Jonge vaders geruststellen en duidelijk maken dat hun leven niet stopt als ze vader worden, maar dat ze nog altijd leuke dingen kunnen doen.”
Aan de andere kant, wanneer het reële opduikt, is er de parentale burn-out als vorm van ‘uit het ouderschap stappen’, waarbij het kind niet meer een agalmatisch object maar een afval-object dreigt te worden. De site Mama Baas voelt deze valkuil aan: “We mogen ook al eens opbiechten dat we het, als ouder, soms niet zó goed onder controle hebben. It’s okay not to be perfect!”
[i] “Je moet er niet naar streven een goede ouder te zijn, maar een ouder die goed genoeg is.”, zegt Lieven Migerode (psycholoog van het psychiatrisch centrum van de KUL) in De Morgen van 18/11/16. http://www.demorgen.be/wetenschap/parentale-burn-out-nieuwe-hype-of-echt-probleem-bc282795
[ii] Brousse, M.-H., Un néologisme d’actualité : la parentalité. In : La Cause freudienne 60, 117-123.
[iii] http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20161121_02583906
