Wanneer de wet procedure wordt
De richtlijnen die het functioneren van een leefgemeenschap reguleren zoals deze waarin ik werk (1), zijn veeltallig en worden, afgezien van latere specifiëringen bij de toepassing ervan, georganiseerd op zowel nationaal als regionaal niveau. Aldus, waar de wet zich beperkt tot het algemeen bepalen van de noodzaak dat een leefgemeenschap zich procedures eigen maakt teneinde een aantal activiteiten te regelen die “gevoelig” zijn op vlak van de veiligheid (zoals bijvoorbeeld het verdelen van de maaltijden, de preventie van ongevallen, enz.), daar hebben de normen die daaruit voortvloeien wel degelijk voet aan wal in het dagelijkse reilen en zeilen van de klinische activiteit in die leefgemeenschap, gezien ze aan die wet vorm en inhoud geven.
Ik zal een klein voorbeeldje nemen met betrekking tot het toedienen van de medicatie. De voorschriften daaromtrent in mijn regio bepalen dat de medicatie voor alle patiënten voor een bepaalde periode (dagelijks of wekelijks) door een verpleger geprepareerd moeten worden in gestandaardiseerde recipiënt met een etiket met de naam van de patiënt. Dit maakt dat de opvoeder die aanwezig is op het moment van innemen van de medicatie zich moet beperken tot het toedienen van een inhoud zonder daarbij te weten wat de patiënt eigenlijk inneemt. Dit is een voorbeeld dat duidelijk aantoont hoe de procedure tot de anonimiteit drijft volgens een versnipperende logica die het subject uitsluit en een minstens dubbel effect sorteert. Langs de kant van de patiënt is het een paranoïserend effect in de mate dat er geen Ander bestaat in een relatie waarin een vertrouwen kan opgebouwd worden (Wat ben ik aan het innemen? En in welke dosis?). Daarenboven wordt het effect van de medicatie afgevlakt tot de loutere chemische samenstelling, waardoor imaginaire, symbolische en reële effecten geannuleerd worden zoals de naam, de verpakking, de vorm, net zoals de manier van innemen van de medicatie.
Het effect langs de kant van de opvoeder is dat hij van zijn verantwoordelijkheid ontdaan wordt, deze van het prepareren en toedienen van de behandeling. Dit maakt van hem niet alleen een anonieme agens ten aanzien van de patiënt, maar het weerhoudt hem eveneens van de subjectieve mogelijkheid en verantwoordelijkheid te dragen van de fout – die in deze als in andere momenten van het dagelijks leven in de gemeenschap kan voorvallen – want deze is niet meer toe te schrijven of op te nemen op het niveau van het individu (Wie heeft zich vergist? Wie heeft de medicatie geprepareerd? Wie heeft ze toegediend?).
In mijn ervaring, vanuit een collectieve discussie waarin alle opvoeders hun ongenoegen hebben geuit tegenover het uitvoeren van de procedure die door de richtlijnen was uitgestippeld, werd een officieel document opgesteld waarin de keuze van een andere “procedure” werd beargumenteerd en beschreven die de relatie beschermt tussen degene die de medicatie inneemt en degene die ze toedient. We hebben ons in verschillende ontmoetingen en discussies moeten uitsloven opdat zo een modaliteit uiteindelijk kon worden goedgekeurd, “als uitzondering op de officiële procedure”.
(1) Als klinisch directrice in Le Villette – Comunità e Centri terapeutico-riabilitativi, een structuur die drie leefgroepen en een therapeutisch dagcentrum voor kinderen en jongvolwassenen onderbrengt.
Vertaald vanuit het Italiaans door Thomas Van Rumst.
