De voedende borst van de duivel

Waarom zijn zoveel Belgen ongerust, of zouden zij toch moeten zijn, over het perspectief dat Marine Le Pen de Franse presidentsverkiezingen zou winnen? Omdat Frankrijk ook ons is, het is Europa, en omdat het FN in Frankrijk het FN overal zal zijn! Het gaat hier niet om romantiek à la de Gaulle– “Elke mens heeft twee vaderlanden, zou deze grote man hebben gezegd, het zijne en vervolgens Frankrijk” –, een romantiek vermengd met depressie, maar om de politieke evidentie van het moment.

De gevolgen zouden inderdaad rampzalig zijn voor iedereen. De Europese Unie zou beduidend verzwakt worden, omdat Duitsland dan het enige grote land zou zijn dat het hoofd kan bieden aan de uitdagingen waarvoor we staan: autoritaire uitwassen in Hongarije en Polen, Trump en Poetin, enz. En ook al is Duitsland niet meer Pruisen, noch het keizerrijk, noch het 3^e Rijk, ze is het wel geweest, en dit remt ook vandaag nog haar buitenlandse politiek. Kortom, ze stelt het beslist beter wanneer ze koppel vormt met Frankrijk. Wat de economische problemen betreft, moet men geen groot licht zijn om te kunnen voorspellen dat deze aanzienlijk zullen zijn…

Dit alles ziet er niet rooskleurig uit, maar de situatie is nog meer verontrustend voor België zelf. Het FN, onder de gedaante van de NVA, staat niet meer aan de poort van de macht, maar neemt er volop aan deel. Wat ons tot op de dag van vandaag redt, is het feit dat we ons in België bevinden, dat vreemde land waar de macht verloren gaat tussen de mensen die deze onder elkaar verdelen. Inderdaad, in een verkiezingssysteem van evenredige vertegenwoordiging, die verhindert dat een bepaalde partij alleen zou regeren (op enkele zeldzame uitzonderingen na), verdwijnen de programma’s van elkeen in onwaarschijnlijke akkoorden. Anders gezegd, het FN in een Belgisch-Vlaams sausje heeft zich niet zozeer gezuiverd van zijn oude fascistoïde achtergrond, maar het is wel verwaterd in het dagelijkse bestuurlijk gemarchandeer. Deze verdunning komt niet enkel voort uit het verkiezingssysteem, maar ook, zelfs vooral, uit de Belgische tropie dat maakt we de Franse taal bewonen als Angelsaksen, te weten op pragmatische wijze, wat haaks staat op het abstracte universalisme van het land van de Verlichting.[1] Het resultaat is dat ideeën niet lang duren en dat de wolken vaak zeer laag hangen – nemen we het voorbeeld van het homohuwelijk, dat in België werd aangenomen zonder dat iemand het bemerkte, terwijl dit in Frankrijk hevige debatten opwekte.

Laten we zeggen dat dit alles er tot nu toe voor gezorgd heeft dat we een rust konden behouden die even relatief als vaag is, maar laten we er maar op wedden dat de NVA het gewicht dat ze verloren had, snel terug zal krijgen als Marine Le Pen onze buur wordt, die – dat is het toppunt – ook nog eens Frans spreekt. Beter nog, ze zal de kans hebben om zieltjes te winnen waar er tot nu toe nog geen zijn, namelijk in het Franstalig gedeelte van het land. Dat is er immers niet immuun voor – het had destijds ook zijn eigen personages in de collaboratie, weliswaar een kleiner aantal (Degrelle, het rexisme, enz.), en de effecten daarvan sijpelen binnen tot in de ondoorgrondelijkheid van de voorkeuren – ze had tot nu toe alleen nog niet het nodige politieke personeel ter beschikking. Met Marine Le Pen, krijgt de duivel de nodige listen, maar ook de borst die met haar verleidelijke melk van haat voeding biedt aan de erfgenamen van – zoals Lacan ze noemde – de vijanden van de menselijke soort.

En wat hebben de psychoanalytici hiermee te maken? Ze zullen verzet bieden, zoals ze altijd al in dit tijdsgewricht hebben gedaan, dat we niet als somber beschouwen omdat het hen wakker schudt!

Vertaling: Els Van Compernolle

[1] Zie op dit punt de tekst van J.-A. Miller, « Un divertissement sur le privilège », La Cause freudienne, Paris, Navarin Editeur, n°65, 2007,  p. 157-171.